Niepowtarzalny kolor, oryginalna struktura, niemal nieograniczone możliwości tworzenia wzorów i efektowność sprawiają, że wykorzystuje się łupek do krycia dachu i wykańczania elewacji.

Łupek to materiał niezwykle efektowny i doskonale wpisujący się w nowoczesny design domów jednorodzinnych. Dostępny jest w kolorze grafitowym i kilku jego odcieniach, purpurowym i zielonym. Rzadkością są inne, unikalne barwy, na przykład zielono-czerwoną. Naturalnie łupek ma powierzchnię chropowatą o jedwabistym połysku; po obróbce może być ona również gładka, polerowana.

Wygląd i trwałość sprawiają, że ten rodzaj materiału jest postrzegany jako ekskluzywny i kosztowny. Wpływ na cenę ma w dużej mierze pozyskiwanie łupka ze złożonej z wielu warstw skały osadowej, której złoża w Europie znajdują się w Hiszpanii i Niemczech. Nie każdy jednak rodzaj łupka nadaje się do wykorzystania na dachu lub na elewacji. Jedynie 5-10% wydobywanego materiału nadaje się do wykorzystania na dachu i elewacji. Decydują o tym jego właściwości, które bada się w laboratorium. Na podstawie pobranych ze złoża próbek określa się strukturę materiału (ten najwyższej klasy zawiera do 90 warstw na 1 mm grubości), jego wytrzymałość, nasiąkliwość i mrozoodporność i kwasoodporność. Wszystkie te parametry techniczne – z wyjątkiem ciężaru – potwierdza certyfikat wydawany dla konkretnego złoża. Jeśli więc decydujemy się na zakup łupka, powinniśmy poprosić sprzedawcę o okazanie takiego dokumentu. Znane firmy dodatkowo selekcjonują dostarczany do nich łupek. Daje to pewność, że nie będzie się on rozwarstwiał ani pękał, zwłaszcza przy otworach montażowych.

Łupek należy zamawiać z wyprzedzeniem. Na ten w typowych rozmiarach trzeba czekać około 14 dni, a na specjalne odmiany – nawet 6 tygodni. Łupek jest dostarczany na miejsce wykonania pokrycia lub okładziny w skrzyniach, zawierających prostokątne płyty, z których później formuje się „dachówki” lub „płytki” o grubości od 3 do 16 mm.

Łupek na dachu

Łupek można układać na różne sposoby, co pozwala łatwo dopasować go do każdego dachu. Do wyboru mamy osiem typów krycia – dzikie, francuskie, karpiówkowe, łuskowe, ośmiokątne, prostokątne, staroniemieckie, uniwersalne. Każde z nich wygląda inaczej na połaci, ze względu na różne rozmiary i kształt elementów z łupka. Od typu krycia zależy jednak nie tylko ostateczny wygląd dachu, ale również jego cena; najdroższe jest krycie dzikie i staroniemieckie, najtańsze – uniwersalne i prostokątne. W niektórych typach krycia (prostokątne, karpiówkowe, ostrokątne, sześciokątne) łupek można montować na łatach. Generalnie jednak zaleca się sztywne poszycie z papą, które ułatwia montaż i poprawia stabilność dachu. Przed podjęciem decyzji dobrze jest skorzystać z pomocy doświadczonego wykonawcy, który dopasuje najlepszą rodzaj krycia do stylu domu i funduszy przeznaczonych na pokrycie dachu.

Krycie łupkiem dachowym wymaga od dekarzy nie tylko znajomości technik i doświadczenia w przygotowaniu materiału, ale także zmysłu artystycznego, wyobraźni i zachowania pewnego wzoru, który powtarza się na połaciach. Nie ma gotowych elementów o jednakowych wymiarach, które wystarczy ułożyć na połaci. Każdej płytce trzeba najpierw nadać odpowiedni kształt i dopasować ją do poprzedniej, a to wymaga czasu. Układanie łupka trwa dłużej niż tradycyjnej dachówki czy blachy. Dlatego niewiele jest firm zajmujących się układaniem łupka. Koszt ich usług zależy przede wszystkim od ich umiejętności i wiedzy. Najlepiej szukać ich przez firmy sprzedające łupek.

Łupek na elewację

W domach o nowoczesnej architekturze często elewację wykonuje się z tego samego materiału, co dach. Łupek nadaje się do tego, jak mało który materiał, szczególnie wtedy, gdy dach ma krótki okap. Wówczas dach płynnie przechodzi w elewację. Łupkiem nie trzeba wykańczać całej elewacji. Równie efektownie wyglądają jedynie fragmenty, na przykład cokoły, naroża, obramienia okien.

Na fasadzie łupek mocuje się na trzy sposoby. Najprostszym jest murowanie warstwy elewacyjnej z niewielkich bloczków skalnych. Mają one wymiary zbliżone do cegieł klinkierowych, ale są mniej regularne.

Elewację z łupka można również wykonać podobnie jak dach. Do specjalnej konstrukcji ze stalowych słupów i rygli, zakotwionej do ściany zewnętrznej, mocuje się deskowanie, a na nim układa się płytki o grubości 4-6 mm. Właściwie nie różni się to niczym od krycia dachu. Prostokątny kształt kamieni doskonale pasuje do budynków nowoczesnych; takie pokrycia ciekawie wyglądają w połączeniu z blachą cynkowo-tytanową. Krycie dzikie bardziej pasuje do domów w tradycyjnym stylu, a także rozbudowanej bryle.

Bardziej zaawansowanym rozwiązaniem są okładziny kurtynowe. Do ich stworzenia wykorzystuje się konstrukcję podobną do poprzedniego – słupowo-ryglową – ale dodatkowo z niewidocznym systemem mocowania. Jest to aluminiowy ruszt i specjalne kotwy, za pomocą których podwiesza się płyty o dużym formacie (60 x 30 do 60 x120 cm i grubości 10-15 mm).