Budowa domu, jego wykończenie i wyposażenie w konieczne instalacje wiąże się z dość dużymi nakładami finansowymi. Koszty wzrastają jeszcze bardziej, gdy decydujemy się na zastosowanie rozwiązań energooszczędnych oraz wykorzystujących odnawialne źródła energii. Zachętą do stosowania tego typu rozwiązań są różnego rodzaju programy wspierające inwestycje w zrównoważone budownictwo.

 

Budownictwo energooszczędne, które jeszcze kilka lat temu, zarówno wśród wykonawców, jak i inwestorów, budziło spore kontrowersje, dziś staje się niemal normą. Stało się tak m.in. za sprawą wprowadzenia w życie postanowień Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Dokument ten zobligował państwa członkowskie UE do tego, aby od początku 2021 r. wszystkie nowo powstające budynki były obiektami „o niemal zerowym zużyciu energii”. Europejskie przepisy nie tylko określają jakim parametrom mają odpowiadać domy, ale także, jaki procent energii ma pochodzić z odnawialnych źródeł energii.

Najważniejszym problemem z jakim muszą się zmierzyć właściciele domów są wysokie koszty zielonych inwestycji. Pomocą, a jednocześnie impulsem do zmiany sposobu wznoszenia budynków oraz do stosowania urządzeń pozyskujących energię z OZE są programy realizowane ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) oraz funduszy norweskich.

 

Dofinansowanie budowy energooszczędnych domów

„Dopłaty do budynków energooszczędnych” to program NFOŚiGW, z którego mogą skorzystać właściciele domów jednorodzinnych powstających w standardzie energooszczędnym. Jest on dedykowany także osobom kupującym dom lub mieszkanie od developera oraz mieszkanie od spółdzielni. Działanie programu polega na dofinansowaniu kredytu zaciągniętego pod budowę lub zakup domu/mieszkania w standardzie energooszczędnym lub pasywnym. Kredyt musi być zaciągnięty w jednym z kilku banków, które przystąpiły do programu.

Wysokość dofinansowania uzależniona jest od uzyskanego rocznego wskaźnika jednostkowego zapotrzebowania na energię użytkową potrzebną do ogrzania i wentylacji domu. Wskaźnik ten wyliczany jest zgodnie z wytycznymi NFOŚiGW.

Program dopłat do budynków energooszczędnych wystartował ponad dwa lata temu. Jednym z zarzutów, które były kierowane do jego autorów, było to, że wymagania, jakie budynek musi spełnić, aby inwestor mógł otrzymać dofinansowanie są tak „mocno wyśrubowane”, że niewiele obiektów byłoby im w stanie sprostać. Pod koniec roku 2015 wprowadzono ułatwienia w realizacji tego programu.

Jedną ze znaczących zmian jest obniżenie poziomu wskaźników oraz wprowadzenie elastyczności ich doboru w procesie projektowania, co ma wpłynąć na poprawę efektywności kosztowej projektów. Wprowadzono również ułatwienia proceduralne, np. starając się o dofinansowanie nie ma już obowiązku dołączania do dokumentacji projektu budowlanego oraz świadectwa charakterystyki energetycznej.

 

Promocja nowych technologii OZE

Promocja nowych technologii w odnawialne źródła energii, ale także kształtowanie postaw ekologicznych oraz wspieranie rozwoju rynku dostawców urządzeń i instalatorów jest celem programu „Prosument”.

Program uruchomiony w 2014 r. przez NFOŚiGW uznany został za jeden z ważniejszych. Finansowaniu podlegają instalacje do produkcji energii elektrycznej lub ciepła wykorzystujące: źródła ciepła opalane biomasą, pompy ciepła oraz kolektory słoneczne o zainstalowanej mocy cieplnej do 300 kWt, a także systemy fotowoltaiczne, małe elektrownie wiatrowe, oraz układy mikrokogeneracyjne (w tym mikrobiogazownie) o zainstalowanej mocy elektrycznej do 40 kWe. Od tego roku można się ubiegać o dotację w wysokości 30% wartości inwestycji.

W niektórych gminach istnieje możliwość skorzystania z dofinansowania w ramach Programu Ograniczania Niskiej  Emisji (PONE). Podstawowym założeniem programu jest ograniczenie emisji substancji szkodliwych do atmosfery, poprzez likwidację istniejących, nieefektywnych źródeł ciepła i zastąpienie ich ekologicznymi, energooszczędnymi urządzeniami grzewczymi. Wysokość dotacji uzależniona jest od mocy nowego urządzenia i powierzchni lokalu.

Propagowanie ekologicznych źródeł energii wpisane jest również w działania przedsiębiorstw. Przykładem jest współpraca pomiędzy samorządami oraz PGNiG Obrót Detaliczny. Dwa lata temu zainaugurowana została akcja – „Gaz ziemny do ogrzewania to pieniądze dla Ciebie”. Zachęca ona do zmiany nośnika energii na gaz ziemny. Inwestorzy w ramach akcji mogą liczyć na refundację zakupu urządzeń grzewczych.

 

Co z programem na termomodernizację?

Pod wielkim znakiem zapytania stoi realizacja programu „Ryś”, obejmującego termomodernizację domów jednorodzinnych. Obecnie w NFOŚiGW trwa przegląd wszystkich programów. Co prawda ostatecznej decyzji odnośnie likwidacji konkretnych programów nie ma – mowa o wspomnianym programie „Ryś” i drugim – „Kawka”, dotyczącym likwidacji niskiej emisji.

„Ryś”, jako program o ogólnopolskim zasięgu, realizowany miałby być za pośrednictwem WFOŚiGW oraz banków. Do tej pory jednak nie zgłosił się ani jeden bank. W ocenie znajduje się 10 wniosków z WFOŚiGW, nie gwarantuje to jednak wdrażania programu na terenie całej Polski, a NFOŚiGW nie ma możliwości wdrażania sam tego programu. Dlatego też aktualnie trwa w Narodowym Funduszu analiza możliwości, zasadności oraz celowości wdrażania programu w takim kształcie.

Z kolei odnośnie programu „Kawka”, który miał już swoje trzy edycje, Fundusz wyraża się jasno – wcześniej nie były planowane dalsze nabory w ramach tego programu. Na cele określone w programie, związane z likwidacją niskiej emisji (czyli emisji pyłów i szkodliwych gazów pochodzących z palenisk węglowych) w ramach I i II edycji Narodowy Fundusz przeznaczył prawie 280 mln zł. Obecnie oceniane są wnioski z 13 wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej (WFOŚiGW) na ponad 120 mln zł. Do tej pory wypłacono dopiero niewiele ponad 50 mln zł. Pozostała kwota wypłacana będzie w latach 2016-2018.